Bạn đã dành thời gian nghiên cứu điểm đến sắp tới, lên kế hoạch cho những chuyến du lịch, sắp xếp đồ đạc lên xe và sẵn sàng lên đường, nhưng bạn không lường trước được việc say xe. Không có gì làm hỏng một chuyến đi chơi đường dài bằng việc bị say xe. Tuy nhiên, không chỉ có mình bạn, đây là cảm giác mà rất nhiều người trải qua khi họ đi du lịch.
Trên thực tế, nghiên cứu cho thấy cứ 3 người thì có 1 người dễ bị say xe. Chứng say tàu xe thường được hiểu là cảm giác khó chịu do một số loại chuyển động mang lại. Các triệu chứng bao gồm chóng mặt, da tái nhợt và đổ mồ hôi, tiếp đó là buồn nôn và nôn mửa.
Nhưng trái ngược với những gì bạn nghĩ, cảm giác buồn nôn thực sự là dấu hiệu cho thấy bộ não của bạn đang hoạt động bình thường.
Nội dung chính
Nguyên nhân gây ra chứng say tàu xe
Nghiên cứu chỉ ra rằng chứng say xe có thể là kết quả của việc não bộ phản ứng lại với những gì nó cho là một cơn ngộ độc đột ngột.
Nghe giống như người bạn ngồi trên ghế phụ đã lén bỏ thứ gì đó vào cà phê của bạn, các nhà khoa học cho rằng khi bạn ở trong xe, não của bạn nhận biết được các tín hiệu hỗn độn từ môi trường xung quanh, tương tự như khi bạn bị đầu độc.
Khi chứng say tàu xe xảy ra, nó có thể là kết quả của việc truyền tín hiệu chuyển động đến từ các bộ phận khác nhau của cơ thể không khớp. Não bộ của bạn cảm nhận sự chuyển động bằng cách kết hợp những tín hiệu từ tai trong, mắt, cơ và khớp.
Khi mắt báo hiệu cho não là cơ thể vẫn đang đứng yên (khi bạn ngồi trên xe), nhưng tai trong và các bộ phận khác trên cơ thể lại báo rằng cơ thể đang chuyển động (tức là xe đang chạy trên đường), lúc này một cuộc xung đột xảy ra.
Cảm giác xung đột này sau đó gây ra những triệu chứng say tàu xe và cách duy nhất để đối phó với “chất độc” là nôn ra.
Các kiểu say tàu xe
Tất nhiên không phải ai cũng bị say tàu xe và không phải ai cũng bị say trên mọi hình thức vận chuyển. Tuy vậy, đây là một số trường hợp thường phát sinh.
- Say máy bay: Loại say xe này xảy ra bởi chuyển động lên, xuống trong chuyến bay. Các cú nghiêng đột ngột khi bay và khung cửa sổ nhỏ cũng có thể gây nên những triệu chứng.
- Say sóng: Chủ yếu là do chuyển động lắc lư của con tàu trên mặt nước, say sóng cũng có thể xảy ra do tầm nhìn kém qua sương mù hoặc sương mù duyên hải.
- Say xe: Xung đột cảm giác trong não xảy ra khi phương tiện đang chuyển động, rẽ ngoặt hoặc chạy xe trên đường mấp mô.
Biện pháp điều trị & Phòng cống say xe tự nhiên
Bị say xe không có nghĩa là chúng ta không thể đi lại bằng ô tô, tàu và máy bay. Bạn chỉ cần thực hiện một vài biện pháp phòng ngừa. Việc ngăn ngừa các triệu chứng luôn dễ dàng hơn là vượt qua chúng khi chúng đã bắt đầu.
Do đó, Danongviet.vn đã đưa ra danh sách những cách chống say xe đơn giản giúp ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các triệu chứng.
-
Nhìn về đường chân trời
Bất kể phương thức di chuyển của bạn là gì, việc nhìn thẳng về phía đường chân trời có thể giúp ngăn ngừa chứng say tàu xe.
Ví dụ, nghiên cứu này cho thấy việc nhìn về đường chân trời khi ở trên biển sẽ làm giảm cảm giác lắc lư của cơ thể – điều mà nhiều người dễ bị say có xu hướng gặp phải.
-
Nghiêng đầu theo hướng rẽ
Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Ergonomics, chuyển động rẽ và quay tròn có xu hướng gây ra chứng say xe nghiêm trọng hơn so với chuyển động thẳng, vì thế nghiêng đầu theo hướng rẽ của xe có thể giúp ích.
Các nhà khoa học cho rằng hành khách ít bị chứng say tàu xe hơn khi họ nghiêng đầu theo hướng rẽ (thay vì tránh ngã rẽ) và luôn mở mắt.
Đồng bộ hóa cơ thể bạn với chuyển động của xe có thể hữu ích đấy!
-
Tập thở bằng cơ hoành
Thở bằng cơ hoành là kiểu thở chậm giúp cơ hoành trở nên khỏe mạnh hơn. Một nghiên cứu của tạp chí Y Học Hàng Không cho thấy những người tham gia thực hành thở bằng cơ hoành (với tốc độ sáu nhịp thở mỗi phút) trong khi xem mô phỏng thực tế ảo về một chiếc thuyền trong vùng biển động ít bị say hơn những người không thực hành.
Dưới đây là cách để bạn thực hành động tác thở này khi bị say tàu xe:
-
- Ngồi ở tư thế thoải mái và thả lỏng vai.
- Đặt một tay lên ngực và một tay lên bụng.
- Hít vào bằng mũi trong khoảng hai giây. Bạn sẽ thấy không khí di chuyển qua lỗ mũi vào bụng, làm đầy không khí trong vùng bụng. Đảm bảo rằng vùng bụng của bạn đang chuyển động nhô lên trong khi vùng ngực vẫn tương đối đứng yên.
- Mím môi như thể nhấm nháp nhẹ nhàng qua ống hút và ấn nhẹ vào bụng, sau đó thở ra từ từ trong khoảng hai giây.
- Lặp lại các bước trên nhiều lần để có kết quả tốt nhất.
-
Tránh sự quá tải của giác quan
Timothy C. Hain, Giáo sư thần kinh học, tai mũi họng tại Trường Y Đại học Northwestern gợi ý rằng việc đọc sách hoặc nhìn chằm chằm vào điện thoại hay máy tính khi đang di chuyển gây nên chứng say tàu xe, đặc biệt là khi đi trên đường gập ghềnh.
Nghiên cứu cho thấy rằng trung tâm cân bằng ở tai trong của bạn cảm nhận được chuyển động, nhưng các từ trên màn hình hoặc trang giấy thì lại ở trạng thái tĩnh – những thông điệp hỗn loạn này có thể dẫn đến buồn nôn.
Hãy thử vạch ra tuyến đường của bạn hoặc thiết lập điều hướng trước khi lên đường. Nếu bạn muốn sử dụng thời gian di chuyển để đọc xong cái gì đó, hãy thử chuyển sang dạng sách nói để bạn không phải nhìn chằm chằm vào một trang giấy.
-
Kích hoạt các huyệt đạo
Huyệt Pericardium 6 (P6), được tìm thấy ở mặt trong của cẳng tay – có chiều rộng khoảng ba ngón tay trên nếp gấp của cổ tay, ở giữa hai gân – được biết đến trong Đông y với khả năng giảm say tàu xe cũng như các triệu chứng đi kèm với nó.
Một nghiên cứu gần đây cũng cho thấy rằng việc bấm huyệt đạo này có thể giúp giảm thiểu tình trạng say xe. Các nghiên cứu khác thì cho rằng huyệt P6 rất hữu ích để làm dịu cảm giác buồn nôn và nôn mửa. Vì vậy, lần tới khi bạn hoặc bạn đồng hành của bạn bắt đầu cảm thấy hơi buồn nôn trong chuyến du lịch tiếp theo, thì đã đến lúc sử dụng ngay những mẹo này.
Để kích thích huyệt này, hãy xác định chính xác vị trí huyệt đạo, rồi sử dụng ngón tay cái hoặc ngón trỏ để mát xa với một lực chắc chắn nhưng nhẹ nhàng trong khoảng từ 2 đến 3 phút.
Một giải pháp thay thế cho mẹo trên là sử dụng dây đeo tay bấm huyệt, thường được bán trên thị trường với tên gọi “vòng tay chống say tàu xe”, được cho là có tác dụng kích thích huyệt đạo. Các loại dây đeo này được đeo ở cẳng tay và thường có nút hoặc hạt nhựa để tạo áp lực lên huyệt P6.
Nên ăn và uống gì khi bị say tàu xe
-
Ăn nhiều bữa nhỏ và uống nhiều nước
Bạn có thể bị hấp dẫn khi ăn một bữa lớn trước khi bắt đầu chuyến đi của mình, bởi vì sau cùng thì bạn sẽ phải chờ một khoảng thời gian cho đến khi dừng lại để ăn bữa tiếp theo. Tuy nhiên, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ khuyến cáo nên ăn các bữa ăn nhỏ hơn, thường xuyên hơn và uống nhiều nước.
Đương nhiên, không phải tất cả các bữa ăn nhỏ đều giống nhau. Ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, mặn hoặc cay trước chuyến đi cũng có thể dẫn đến khó tiêu.
Bạn cũng nên giảm thiểu lượng caffein và cồn trước khi đi du lịch, thay vào đó là nước. Điều này không chỉ có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng say tàu xe mà còn giúp giảm đáng kể hội chứng rối loạn cơ thể khi đột ngột thay đổi múi giờ sau chuyến bay đường dài.
-
Bổ sung rễ gừng hoặc bạc hà
Gừng và bạc hà không chỉ là phương thuốc tự nhiên lâu đời cho chứng say tàu xe và đầy bụng mà còn được khoa học chứng minh hiệu quả, đó là lý do tại sao những loại thảo mộc này luôn là thứ bạn nên có trong chuyến du lịch của mình.
Các nhà khoa học cho rằng gừng có tác dụng duy trì chức năng tiêu hóa và huyết áp ổn định, trong một số nghiên cứu, điều này giúp giảm cảm giác buồn nôn.
Nghiên cứu sâu hơn cũng chỉ ra rằng ngửi bạc hà làm giảm tỷ lệ mắc và mức độ nghiêm trọng của cả buồn nôn và nôn mửa. May thay, chúng có sẵn ở nhiều dạng khác nhau giúp bạn dễ dàng mang theo khi đi du lịch.
Nhai kẹo gừng hoặc kẹo bạc hà, từ từ nhấm nháp trà gừng hay bạc hà và uống một ly soda gừng hoàn toàn tự nhiên có thể làm dịu cơn buồn nôn. Viên nén hoặc viên nang gừng cũng có thể giúp giảm say xe nhưng có tác dụng tốt nhất nếu uống khoảng một giờ trước chuyến đi.
Bạn cũng có thể thử nhỏ vài giọt tinh dầu bạc hà vào khăn tay và vẫy nhẹ trước mũi trong khi hít vào.
-
Dùng viên ngậm rễ cam thảo
Giống như gừng và bạc hà, rễ cam thảo có thể giúp ngăn chặn các triệu chứng say tàu xe không mong muốn ở dạ dày.
Trên thực tế, một nghiên cứu theo phương pháp “mù đôi” kiểm soát giả dược cho thấy chiết xuất có chứa glabridin và glabrene, là những hợp chất tốt có trong rễ cam thảo, có hiệu quả trong việc giảm buồn nôn, đau dạ dày và ợ nóng.
Bạn có thể mua viên ngậm ở hầu hết các cửa hàng thực phẩm tốt cho sức khỏe và chúng có thể dễ dàng mang theo trong chuyến bay hoặc chuyến đi tiếp theo của bạn.
Tuy nhiên, khi mà phương pháp này có thể sẽ hấp dẫn vị giác của bạn, thì điều quan trọng cần nhớ là rễ cam thảo vẫn là một loại thảo dược bổ sung chứ không phải là một món ăn ngon, do đó hãy tuân thủ theo liều lượng in trên bao bì.
-
Thưởng thức trà hoa cúc
Trong khi nhiều người biết đến hoa cúc là một loại thực phẩm bổ sung cho giấc ngủ, thì nó cũng là một loại thảo mộc giúp làm dịu dạ dày, giảm axit và thư giãn cơ dạ dày.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trà hoa cúc đặc biệt hữu ích cho dạ dày. Trong một nghiên cứu được thực hiện trên 65 phụ nữ, những người dùng 500mg chiết xuất hoa cúc hai lần mỗi ngày đã giảm tần suất nôn mửa do hóa trị, khi so sánh với nhóm đối chứng.
Một nghiên cứu trên chuột cũng cho thấy chiết xuất từ hoa cúc có tác dụng ngăn ngừa tiêu chảy.
Trong khi bạn có thể sử dụng chiết xuất hoa cúc như một chất bổ sung, thì việc pha thành trà cũng rất hiệu quả. Hãy ngâm một túi trà pha sẵn hoặc 1 thìa hoa cúc khô vào 1 cốc nước nóng trong 5 phút.
-
Uống đồ uống có ga
Mang theo đồ uống có ga như seltzer, nước khoáng có ga hoặc nước ngọt có ga hương gừng để hạn chế cảm giác buồn nôn.
Một nghiên cứu trên Tạp chí Tiêu hóa & Gan mật Châu Âu cho thấy nước có ga có thể làm dịu cảm giác đầy bụng, khó tiêu.
Vậy điều gì làm cho đồ uống có ga như soda trở thành “cứu tinh” cho dạ dày?
Các nhà sản xuất đã thêm Natri Bicarbonate vào nước để tạo ra hơi kiềm, sau đó là khí Cacbonic dưới áp suất để tạo ra các bong bóng có ga. Chúng hoạt động theo hai cách khác nhau nhằm giảm tác động của chứng khó tiêu.
Đầu tiên, khí Carbon Dioxide khuyến khích ợ hơi, có thể giúp giảm áp lực hoặc cảm giác đầy, đau trong dạ dày. Thứ hai, Natri Bicarbonate – còn được gọi là muối nở (baking soda) – giúp trung hòa axit dư thừa trong dạ dày.
Cần lưu ý, cách này không áp dụng cho tất cả các loại đồ uống có ga. Bạn nên bỏ qua các loại nước ngọt có chứa caffein vì chúng được biết đến là tác nhân góp phần làm mất nước và khiến cho cảm giác buồn nôn tồi tệ hơn.
-
Sử dụng dầu thơm
Các loại thảo mộc như gừng, hoa oải hương và bạc hà cũng có thể được sử dụng như một liệu pháp hương thơm.
Thực tế, một nghiên cứu trên 328 đối tượng cho thấy việc hít tinh dầu bạc hà hay gừng không chỉ làm giảm tỷ lệ và mức độ nghiêm trọng của buồn nôn và nôn mửa mà còn giảm nhu cầu sử dụng thuốc chống nôn, do đó cải thiện sự hài lòng của bệnh nhân.
May mắn là việc thực hiện phương pháp đã được nghiên cứu này không hề khó. Trong khi bạn chỉ có thể hít những hơi ngắn từ chai tinh dầu thì dùng máy khuếch tán tinh dầu sẽ làm giảm rủi ro xảy ra phản ứng say xe đến mức thấp nhất.
Hãy thử mua máy khuếch tán tinh dầu di động cho xe hơi của bạn và cắm vào ổ cắm USB. Bằng cách này, bạn chỉ cần sử dụng một vài giọt tinh dầu mỗi lần trong khoảng một giờ.
Lời kết,
Chứng say tàu xe có thể làm hỏng kỳ nghỉ của bạn ngay cả trước khi bạn tới nơi. Tuy nhiên, cũng giống như tất cả những bước chuẩn bị tập trung cho chuyến đi, sự phòng ngừa có thể đảm bảo rằng mỗi người trên xe có một chuyến đi thoải mái, sức khỏe tốt nhất.
Vì thế, lần tới khi bạn lên đường khám phá vùng đất mới hoặc ra sân bay để đón chuyến bay đi ra nước ngoài, hãy nhớ rằng những biện pháp tự nhiên trên đây có thể trở thành giải pháp hữu ích cho một chuyến du lịch không-căng-thẳng.